دنیای عکاسی و محتوای مربوط به عکاسی در ایران در طول چند دهه‌ی گذشته شاهد تغییرات اساسی بوده است. همان‌طور که دوربین‌ها و عکس‌های آنالوگ به خاطرات خوش گذشته پیوستند، مجلات مربوط به عکاسی نیز از روی دکه‌ها جمع شدند. مجله‌های عکس، عکسنامه، عکاسی خلاق و… روزگاری بهترین منبع برای اطلاع از اخبار عکاسی و یا خواندن مقالات آموزشی بودند اما حالا سال‌ها از توقف انتشارشان می‌گذرد.
اولین باری که خود من به‌عنوان دانشجوی کارشناسی عکاسی این مجله‌ها را دیدم نه در دکه بود و نه در کتابخانه‌ی دانشگاه تهران. روبه‌روی سردر دانشگاه تهران و روی آسفالت سرد خیابان، لابه‌لای کپه‌ای از کتاب‌ها و مجلات قدیمی بود که قیمت هرکدام‌شان به‌زور به ده هزار تومان می‌رسید! همان موقع هم می‌دانستم که دنیای تولید محتوای عکاسی از دوران کاغذ و نشریه عبور کرده و به دنیای دیجیتال و سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی رسیده است اما دیدن آن مجله‌ها در آن شرایط اسفبار، تیر خلاص بود.
آدم‌ها از کجا محتوای مربوط به عکاسی پیدا می‌کنند؟
آدم‌ها یا به عکاسی علاقه دارند و در کنار کارهای دیگرشان عکاسی را دنبال می‌کنند، یا دانشجوی رشته‌ی عکاسی هستند و در کنار پاس کردن واحدها، سعی می‌کنند شعله‌ی احتمالاً کورسوی علاقه به عکاسی را نیز روشن نگه دارند. در هر دو صورت این افراد نیازمند منابع محتوایی مربوط به عکاسی هستند.
با دیدن آن مجله‌ها روی آسفالت خیابان به این فکر کردم که در گذشته کافی بوده آدم به دکه‌ی روزنامه فروشی برود و چند مجله بخرد تا تمام اخبار، مقالات، فراخوان‌ها و حتی گزیده‌ای از عکس‌های خوب آن روزگار را داشته باشد. حالا اما این‌طور نیست. آدم میان خیل عظیم سایت‌ها و اکانت‌های مختلف در شبکه‌های اجتماعی سرگیجه می‌گیرد. نه همه را می‌شناسد، نه می‌تواند همه را پیدا کند، نه حتی فرصت می‌کند همه را بررسی کند.
در این مطلب قصد داریم به معرفی منابع محتوایی مربوط به عکاسی در ایران بپردازیم و سایت‌هایی را پیشنهاد دهیم که در این زمینه فعال هستند؛ پس تا انتها با ما همراه باشید.
منبع محتوای مربوط به عکاسی
چه در مجله‌های چاپی، چه در سایت‌ها و دنیای آنلاین، معمولاً محتوای مربوط به عکاسی به این چند شکل ارائه می‌شود:
- مقاله‌ی آموزشی یا تحلیلی
- اخبار دنیای عکاسی
- نقد و بررسی
- مصاحبه
- گزارش نمایشگاه
- تک عکس یا مجموعه‌عکس
در دنیای دیجیتال هم در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی تفاوت چندانی در عمق ماجرا وجود ندارد، فقط ویدئوها و دوره‌های آنلاین به این موضوعات اضافه شده‌اند و بستر از کاغذ به صفحات مجازی منتقل شده است. این‌جا 5 سایت را فهرست کرده‌ایم که هر کدام‌شان بنا به استفاده‌ی عکاسان و یا علاقه‌مندان به عکاسی می‌توانند منابع محتوایی بسیار خوبی باشند:
عکاسی؛ اطلاع‌رسانی، هنر و آموزش عکاسی
سایت عکاسی نامی آشنا برای بیشتر علاقه‌مندان به عکاسی در ایران است؛ چه آن‌ها که در دانشگاه‌ها تحصیل می‌کنند و به مباحث آکادمیک و نظری علاقه دارند، چه آن‌ها که علاقه‌مند به کار عملی و شرکت در جشنواره‌های مختلف هستند. سایت عکاسی از مهر ۱۳۸۲ تاکنون به‌صورت مداوم با استفاده از کلیدواژه‌های مربوط به عکاسی فعال است. به همین دلیل در این سال‌ها نقش یک مرجع را برای اخبار و اطلاع‌رسانی در جامعه‌ی عکاسی ایران اجرا کرده است.
اخبار، بررسی نمایشگاه‌ها، مقالات علمی، آموزش‌های عکاسی، راهنمای خرید دوربین، فروشگاه کتاب عکس و کلاس آنلاین عکاسی از جمله خدمات سایت عکاسی هستند. از نقاط قوت این سایت می‌توان به سادگی ظاهری و تداوم تولید محتوا با رعایت اصول سئو اشاره کرد. رعایت این نکات این نتیجه را به دنبال داشته که سایت عکاسی به رتبه‌ی اول گوگل در نتایج جستجوی کلمه‌ی «عکاسی» برسد (البته اگر ویکیپدیای فارسی را در نظر نگیریم).
شوت شات؛ مرجع تخصصی آموزش عکاسی
بعد از دوران کرونا، استقبال از آموزش مجازی بسیار زیاد شد و مؤسسه‌های زیادی توانستند از این فرصت استفاده کنند و به فروش دوره بپردازند. در زمینه‌ی عکاسی هم سایت شوت شات توانست با ارائه‌ی دوره‌های آموزشی به صورت ویدئویی اسم و رسمی به هم بزند. البته که ماجرا همین‌قدر ساده نبود چون بسیاری از سایت‌های دیگر با همین ایده شکست خوردند و به خیل سایت‌های فراموش‌شده در این سال‌ها پیوستند.
شوت شات از ابتدا روی محتوای وبلاگ و شبکه‌های اجتماعی سرمایه‌گذاری کرد. در بخش وبلاگ شوت شات مطالب زیادی درباره‌ی بیوگرافی عکاسان بزرگ ایرانی و خارجی و همین‌طور آموزش‌های فنی عکاسی وجود دارد. مشخص است که سئو و کلمات کلیدی برای تیم شوت شات اهمیت بالایی دارد. در بخش شبکه‌های اجتماعی هم عملکرد شوت شات نشان‌دهنده‌ی تسلط تیم تولید محتوای این سایت به تاریخ عکاسی است. استفاده‌ی مناسب از عکس‌ها برای مناسبت‌ها و انتشار نقل قول‌هایی از عکاسان بزرگ از روش‌های تولید محتوایی بود که پیش از این کمتر شاهد آن بودیم.
حرفه هنرمند؛ نشریه‌ی هنرهای تصویری
حرفه هنرمند که در واقع به صورت «حرفه: هنرمند» نوشته می‌شود یکی از شناخته‌شده‌ترین نام‌ها در میان نشریات هنری ایران در سال‌های اخیر است. انتشار مقاله، درس‌گفتار و فصلنامه تقریباً تمام محتوای حرفه هنرمند را تشکیل می‌دهد اما استمرار در فعالیت از سال ۱۳۸۱ تاکنون این نشریه را به یکی از منابع محتوایی مهم در زمینه‌ی مقالات و متون نظری در جامعه‌ی هنرهای تصویری و به‌خصوص عکاسی بدل کند.
اگر به دنبال نقد و بررسی و مقاله بگردید، یا اگر اسم منتقدین و هنرمندان شناخته‌شده‌ی حوزه‌ی تجسمی را جستجو کنید قطعاً مسیرتان به حرفه هنرمند خواهد افتاد. ناگفته نماند که بسیاری از مقالات این سایت رایگان هستند اما مقالاتی هم وجود دارند که برای مطالعه‌ی کامل، باید آن‌ها را به صورت آنلاین خریداری کنید.
گالری آنلاین عکاسان حرفه‌ای وان پیکس
نمایش عکس همیشه یکی از دغدغه‌های عکاسان بوده و به همین منظور نمایشگاه‌ها شکل گرفته‌اند. البته هر کسی توانایی فنی، علمی یا مالی برگزاری نمایشگاه را ندارد و به همین دلیل نیاز به فضاهایی جایگزین برای نمایشگاه عکس احساس شد. حالا هر کسی می‌تواند عکس‌هایش را در اینستاگرام و شبکه‌های مجازی به اشتراک بگذارد اما سال‌ها قبل چنین بسترهایی وجود نداشتند. در همان سال‌ها سایت‌هایی راه‌اندازی شدند که به گردآوری و نمایش عکس‌ها پرداختند. وان پیکس یکی از مشهورترین سایت‌های ایرانی در همین زمینه است.
به‌جز چند مجله‌ی عکاسی خارجی، تمام محتوای این سایت را تک‌عکس‌ها و مجموعه عکس‌های عکاسان ایرانی تشکیل می‌دهند. گروهی از عکاسان و اساتید عکاسی ایرانی هم داوری آثار ارسالی به دبیرخانه‌ی این سایت را برعهده دارند و آثار قبل از نمایش در سایت به تأیید آن‌ها می‌رسند تا از کیفیت خوبی برخوردار باشند.
محتوای این سایت با حفظ کپی‌رایت عکاس می‌تواند برای گرافیست‌ها، مدیران سایت‌ها، صفحه‌آرای روزنامه‌ها و مجلات و بسیاری از افرادی که نیازمند عکس‌های زیبا هستند کاربردی باشد.
درز؛ پلتفرم هنر ایرانی
درز یکی از سایت‌هایی است که سال ۱۳۹۴ آغاز به کار کرده اما به‌سبب فعالیت گسترده‌اش توانسته در کمتر از ده سال جایگاه خیلی خوبی در دنیای هنر تجسمی پیدا کند. محتوای درز برخلاف اسمش که چیز کوچکی را تداعی می‌کند، بسیار گسترده و شامل موضوعات مختلفی است. در این سایت می‌توانید ببینید کدام گالری‌ها در کدام کشورهای خارجی یا شهرهای ایران مشغول برگزاری چه نمایشگاه‌هایی هستند. می‌توانید به بیوگرافی و آرشیو آثار هنرمندان حوزه‌ی تجسمی دسترسی داشته باشید و یا فهرست کاملی از موزه‌ها، حراجی‌ها، بینال‌ها و آرت‌فرهای ایرانی و خارجی پیدا کنید و ببینید کجا چه خبر است.
در صفحه‌ی مربوط به بیوگرافی هر عکاس، این قابلیت وجود دارد که براساس خط زمانی (تایم‌لاین) آثار و مجموعه‌های تولیدشده، نمایشگاه‌های شخصی و گروهی برگزار شده و حتی جوایزی که آن عکاس یا هنرمند دریافت کرده را مشاهده کنید.
علاوه بر همه‌ی موضوعاتی که گفتیم، بخش مجله هم در این سایت وجود دارد که به‌صورت مستمر با اخبار، مصاحبه‌ها، نقد و بررسی‌ها، مقالات و یادداشت‌ها به‌روز می‌شود.
سخن پایانی
اگر به عکاسی علاقه داشته باشید می‌دانید که با دنیای بی‌انتهایی از سایت‌ها و صفحه‌ها مواجه هستید و پیدا کردن منابع خوب و باکیفیت کار دشواری است. به همین منظور سایت‌هایی را که در زمینه‌ی تولید محتوای مربوط به عکاسی فعال هستند از صافی رد کردیم و دانه‌درشت‌هایی را که در گذر این سال‌ها به‌جا مانده‌اند به شما معرفی کردیم. این سایت‌ها می‌توانند منابع محتوایی مناسبی برای علاقه‌مندان به عکاسی باشند. البته که این فهرست صرفاً انتخاب شخصی منِ نگارنده است و اگر این مطلب نویسنده‌ی دیگری داشت، به احتمال زیاد با فهرست متفاوتی روبه‌رو می‌شدیم.
